آشنایی با جهنم دره - داوینکو
این بهشت کوچک درون دامنه های شمالی کوه سبلان درفاصله ۲۰ کیلومتری روستای موئیل قرار دارد و محلی های این منطقه به این دره بهشتی جهنم دره سی یا به عبارتی جهنم درسی می گویند.
آشنایی با جهنم دره
این بهشت کوچک درون دامنه های شمالی کوه سبلان درفاصله ۲۰ کیلومتری روستای موئیل قرار دارد و محلی های این منطقه به این دره بهشتی جهنم دره سی یا به عبارتی جهنم درسی می گویند.
بیشتر بخوانید: آشنایی با آبشار آب ملخ
جهنم دره کجاست؟
در فاصله ۳۵ کیلومتری مشگین شهر، کیلومتر ۱۸ ییلاق قارا یاتاغ دره ای عمیق وجود دارد که دور تا دور آن را صخره های سنگی احاطه کرده است و رودخانه خیاوچایی با سرخوشی راه خود را از میان آن ها باز می کند و می گذرد. محلی ها این دره را که با زیبایی های وصف ناشدنی اش شوق زندگی در انسان ها اضافه می کند، «جهنم دره» یا «شیطان دره» می نامند.
«دره جهنم» یا به قول محلی ها، «جهنم دره سی» (جهنم درسی)، تکه ای کوچک از بهشت موعود است که در دامنه های شمالی کوه استوار سبلان و در شمال غربی ایران قرار دارد. این دره بهشتی، یکی از شگفتی های طبیعت در فاصله ۲۰ کیلومتری روستای موئیل است. برای رفتن به این دره، از مبدا روستای موئیل، بخشی از راه را باید با خودرو و بخشی را باید پیاده طی کرد. آبراه کم پهنا و در عین حال، پر آب و خنکی از میان این دره عبور می کند که در تمام فصول سال زیبا است. با سرد شدن هوا، به‌خاطر تشکیل قندیل های یخی فراوان و زیبا در دو طرف آبراه در اشکال مختلف، زیبایی دره صد چندان می شود.
دلیل نام گذاری جهنم دره سی
به گفته ساکنان محلی، دلیل این نام گذاری سراشیبی های تند و مسیر صعب العبوری است که برای رسیدن به دره و رودخانه آن باید طی کرد. به دلیل همین شیب های تند ۷۰ درصد و خاک سستی که هر لحظه امکان دارد زیر پای افراد را خالی کنند، فقط طبیعت گردان و کوهنوردان حرفه ای پا به این منطقه می گذارند؛ بهتر است بدون راهنما وارد دره نشوید. هر چقدر که به پایین دره نزدیک تر شوید، زیبایی های آن پر رنگ تر می شود.
صعب العبور بودن مسیر و ترسناک بودن نام جهنم دره دلیل خوبی برای سفر نکردن به آن نیست. دلایل زیادی برای سفر به جهنم دره خاص و تماشایی مشگین شهر وجود دارد. قندیل های یخی و حتی چشمه های آب گرم طبیعی اطراف دره که از دل صخره های کوه سبلان به بیرون می تراوند هم تنها ویژگی هایی نیستند که به جهنم دره، ارزش سفر می بخشند. این دره دارای طبیعتی دست نخورده، حیات وحش متنوع و اهمیت زیست محیطی فراوانی برای عشایر است.
پیشینه تاریخی جهنم دره سی
سال ها پیش، در محلی که اکنون روستای موئیل جزئی از آن است، زمین های سرسبز و ییلاق های خوش آب و هوایی وجود داشت که محل کوچ عشایری بود که دره های این منطقه را برای رفت و آمدهای سالانه خود انتخاب کرده بودند و شاید هیچ کس به اندازه شاهسون ها از زیبایی های نهان و ناشناخته جهنم دره آگاه نباشد. این عشایر هنوز هم برای رفتن به ییلاق های مرتفع مثل آیقار، تندیرلی و هازامیغ از دره های این منطقه عبور می کنند.
طول کل دره حدود ۱۳ کیلومتر است. کوهنوردان بسیاری برای صعود به قله های سبلان، مثل قلل کسری، هرم و جنوارداغ از این حوالی عبور می کنند. جهنم دره به دلیل همجواری با آتشفشان نیمه فعال سبلان که سومین قله بلند ایران محسوب می شود، از چشمه های آب گرم بی شماری برخوردار است که ویژگی های درمانی متعددی دارند.
بیشتر بخوانید: دره کول خرسون دزفول
آب و هوای جهنم دره سی
مبارزه گرما و سرما در کل مشگین شهر در تمام فصل های سال ادامه دارد. برخلاف تصورهایی که از شنیدن کلمه «جهنم» در اذهان نقش می بندند، جهنم دره مشگین شهر اصلا محلی خشک و سوزان نیست. این دره به دلیل موقعیت کوهستانی خود حتی تابستان ها هم هوایی خنک و معتدل دارد و به دلیل اختلاف زیادی که با سطح دریا دارد، به جرئت می توان این نقطه را یکی از سردترین نقاط ایران دانست.
آب سردی که حاصل ذوب شدن یخچال های سبلان است و با شدت در آبراهه وسط دره جریان دارد، از دیواره های آن آب گرم به بیرون تراوش می کند. منطقه ای که جهنم دره در آن واقع شده است، به دلیل قرار گرفتن در مسیر یک نوار آتشفشانی از چشمه های آب گرم بی شماری برخوردار است که همگی دارای خواص درمانی هستند. چشمه آب گرم ملک سویی را که در نزدیکی این دره واقع شده است، یکی از چشمه های آب گرم همجوار با سبلان در این دره است.
پوشش گیاهی و جانوری جهنم دره
جهنم دره چشم اندازهای مثال زدنی زیادی دارد. مناظر اطراف آن که ترکیبی از کوه و دره و رودخانه و پوشش گیاهی و جانوری متنوع است، یکی از دست نخورده ترین طبیعت های مشکین شهر و حتی کل استان اردبیل را در دل خود جای داده است. رودخانه خیاوچای (یا خیوچای) که با طول ۵۰ کیلومتر از سرشاخه های مهم رودخانه قره سو است، بعد از گذشتن از کوه های هزارمیخ، آیی قاری و دلی آلی جنوار داغی، به دره عریض و طویل موئیل می رسد و بعد از عبور از دل جهنم دره به قره سو می پیوندد. این رودخانه یکی از منابع مهم تامین آب شرب روستاهای مجاور آن است. آبشار زیبای گورگور در مسیر این رودخانه و در محل تلاقی آن با بلندی های دره واقع شده است. این آبشار که در خور تصویربرداری است، در هر فصل از سال جلوه ای خاص دارد و بازدیدکنندگان بسیاری برای تماشای آن به این منطقه سفر می کنند.
رودخانه خیاوچای که از وسط جهنم دره می گذرد و به ویژه حوضچه ای که در محل ریزش آبشار گورگور ملک سوئی ایجاد شده است، محل زندگی ماهی های قزل آلای بی شماری است که تماشای جست و خیز آن ها یکی از لذت های سفر به جهنم دره است. این رودخانه مهم ترین زیستگاه قزل آلا های خال قرمز در استان اردبیل است.
جهنم دره زیستگاه دائمی حیواناتی از قبیل قوچ و میش ارمنی، آهو، خرس قهوه ای و خاکستری، گراز، بز سفید طوق دار، کفتار و پرندگانی چون عقاب و شاهین و دیگر گونه های دیگر پرندگان و وحوش است که اینجا را به عنوان مأمن و محل زندگی خود برگزیده اند. در زمان سفر به این منطقه باید جوانب احتیاط را رعایت کرد؛ چون که در این حجم از طبیعت بکر که به نظر همه چیز در آرامش کامل به سر می برد، حیواناتی مثل خرس ها در صورتی که احساس کنند خطری توله هاشان را تهدید می کند، می توانند خطرناک باشند. اگر حین قدم زدن در کنار رودخانه به زمین زیر پایتان دقت کنید، جای پای خرس ها را آشکارا خواهید دید.
بیشتر بخوانید: آشنایی با آبشار آب پری
بهترین زمان سفر به جهنم دره
به خاطر موقعیت جغرافیایی، جهنم دره زمستان های سردی دارد؛ اگر علاقه ای به سرما ندارید و می خواهید از طبیعت سرسبز و با طراوت آن لذت ببرید، بهتر است اواسط بهار تا اوایل تابستان به جهنم دره سفر کنید که آب و هوای مطبوعی دارد. قبل از اردیبهشت، با اینکه زمین ها سرسبز هستند، ولی هنوز دره مه آلود است و زمین لغزنده و پر از چمن های یخ زده. در دیگر فصل های سال هوای این دره بسیار سرد و کوهستانی و مه آلود است؛ به صورتی که حتی یک قدم جلوتر را نمی توان دید و در این مواقع فقط با کمک راهنماهای محلی می توان به دره جهنم سفر کرد.
شاید یک دلیل نام گذاری پارادوکس‌گونه جهنم دره همین آب و هوای نامتعارف آن باشد؛ ولی به دلیل وجود آب ها و چشمه های آب گرم آن، اینجا این قابلیت را دارد که مقصدی ایده آل برای روزهای سرد زمستانی هم باشد؛ به‌ویژه اینکه تماشای آبشارهای یخ زده و قندیل های آویزان از دیواره های صخره ای کنار رودخانه خود به تنهایی عاملی برای جذب مسافر است.
بیشتر بخوانید: جنگلی که جیغ می کشد
جاهای دیدنی نزدیک به جهنم دره
روستای موئیل
روستای موئیل یکی از جاهای دیدنی مشگین شهر و یکی از روستاهای کمتر شناخته شده در استان اردبیل و در فاصله ۱۴ کیلومتری جنوب شرقی مشگین شهر است که در دره ای به همین نام قرار دارد. موئیل که حدود ۱۰۰ سال پیش شکل روستا به خود گرفت روی شیب های تند دامنه های غربی کوه های سبلان استقرار یافته است و مناطق ییلاقی و چشم اندازهای تماشایی، به دلیل ارتفاع ۲۱۸۰ متری از سطح دریا، بهار و تابستانی خنک و دل انگیز و پاییزها و زمستان هایی سرد و یخبندان دارد.
کوه های ساری گونی، دوله سر، قره قیه و گیویل درسی این روستا را احاطه کرده اند و آب و هوای فرح بخش و باغ های زیبای این روستا حاصل وجود چشمه های پرآبی چون قینرجه، ایلاندو و ملک سویی است. از جاذبه های گردشگری روستای موئیل می توان به دره ی موئیل، مناطق ییلاقی متعدد، آب گرم های طبیعی و درمانی، تفرجگاه ها و اتراقگاه های عشایر و زیستگاه های دائمی حیات وحش اشاره کرد.
شیروان دره
یکی از چندین زیستگاه وحشی منطقه ساوالان که ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی مشگین شهر و در نزدیکی لاهرود است. این دره عمیق و عریض مساحتی حدود ۷۵ کیلومتر مربع دارد و به دلیل وجود سنگ هایی به شکل تندیس های تراشیده شده، جلوه ای زیبا دارد؛ این اتفاق یک پدیده زمین شناسی و حاصل فرسایش رسوب های آذرآواری آتشفشان سبلان و رانش و ریزش های متعدد طی هزاران سال است.
بعضی از این اشکال فرسایشی عبارت هستند از دودکش جن، تخت دیو و لانه زنبوری. این منطقه از تنوع گیاهی و جانوری غنی برخوردار است و می توان آن را یکی از مهم ترین زیستگاه های حیات وحش ایران دانست که حیواناتی چون کل، بز، خوک، روباه، گرگ، قوچ، میش ارمنی، خرگوش، کبک، قمری و فاخته در آن زندگی می کنند و هر سال، پرندگان بسیاری در فصل مهاجرت به آنجا پرواز می کنند.